Ai implementeren? Bij high performers is dit mensenwerk
In dit artikel:
IT-ondernemer Hans van Bommel en IT-mediator prof. dr. Hans Mulder waarschuwen dat artificiële intelligentie (ai) vaak te optimistisch en misleidend wordt voorgesteld in bestuurskamers. Waar bestuurders ai regelmatig als dé oplossing zien, tonen recente onderzoeken en praktijkervaringen volgens hen een veel genuanceerder beeld: succesvolle ai draait minder om de technologie zelf en meer om adoptie en organisatieverandering.
Beide experts verwijzen naar een rapport van MIT waarin staat dat 95% van ai-experimenten niet oplevert wat men had verwacht; slechts circa 5% leidt tot daadwerkelijke implementatie. Mulder noemt die uitkomst schokkend en legt uit dat de belangrijkste bottleneck niet de techniek is, maar het vermogen van mensen en processen om te veranderen. Van Bommel benadrukt dat veel van wat we ai noemen, zoals taalmodellen (bijv. ChatGPT), in wezen probabilistische tekstgeneratoren zijn — volgens hem bijna een "dom statistiekprogramma" dat tokens voorspelt via autoregressie — en dat die applicaties niet automatisch echte intelligentie of bedrijfswaarde garanderen.
De echte winsten zitten volgens hen niet in kantoorautomatisering of persoonlijke documentassistenten, maar in het herontwerpen van kernprocessen: organisaties die hun processen high-performance maken en miscommunicatie minimaliseren, behalen de meeste waarde. Concrete toepassingen van ai in de praktijk bestaan wel — in productie, medische diagnostiek en bosbouw — maar die successen vragen meestal zorgvuldige experimenten en organisatorische aanpassingen.
Mulder schetst een werkmethode met twee modi: modus 1 is experimenteren en ontwerpen in kleine teams terwijl het reguliere werk doorgaat; modus 2 is opschalen van bewezen oplossingen over de hele organisatie. MIT-rapporten raden aan te beginnen met backoffice-processen die veel arbeidskosten hebben. Bij succesvolle adoptie kunnen volgens Mulder en Van Bommel zowel kosten worden bespaard als omzet stijgen, met indicaties van forse groei (30–40%) in sommige gevallen — maar dat is niet universeel.
Kernboodschap: ai biedt mogelijkheden, maar de doorslaggevende factor is menselijke adoptie en organisatieontwerp. Zonder aandacht voor veranderingsmanagement en procesherijking blijven de meeste ai-projecten niet verder komen dan experimenten.