Bits of Freedom dwingt Facebook op de knieën

In dit artikel:

De voorzieningenrechter in Amsterdam heeft Meta Ireland opgedragen binnen twee weken een direct en gemakkelijk vindbare optie in te bouwen op Facebook en Instagram waarmee gebruikers een niet-geprofileerde, chronologische tijdlijn kunnen kiezen — en die keuze blijvend te bewaren zodat gebruikers die niet steeds opnieuw hoeven in te stellen. Als Meta niet op tijd voldoet, kan het tot vijf miljoen euro boete krijgen; daarnaast is een dwangsom van 100.000 euro per dag gesteld. De uitspraak volgt op een zaak die Bits of Freedom tegen Meta aanspande en noemt Meta’s huidige werkwijze in strijd met onderdelen van de Wet digitale diensten (DSA).

De rechtbank oordeelde dat het terugvallen van de gekozen tijdlijn naar een geprofileerd aanbevelingssysteem bij navigatie binnen de app of na heropenen neerkomt op een verboden “dark pattern” en daarmee de vrijheid van informatieverwerving aantast — een essentieel democratisch belang met het oog op de Nederlandse verkiezingen op 29 oktober. Meta heeft gezegd dat uitvoering van de rechterlijke maatregel ingrijpend is en zes tot twaalf maanden zou vergen; Bits of Freedom stelde, met een deskundigenrapport, dat de aanpassingen technisch licht van aard zijn. De rechter vond het onwaarschijnlijk dat Meta zijn kernservice fundamenteel moet wijzigen en wees erop dat het aanbevelingssysteem zelf niet per se aangepast hoeft te worden.

Concreet moet Meta de optie voor een niet-geprofileerde tijdlijn zichtbaar maken op de homepage en bij reels, en ervoor zorgen dat de keuze bewaard blijft bij het navigeren binnen en het opnieuw openen van de apps en websites. Bits of Freedom en diens advocaat noemen de uitspraak een belangrijke precedentwerking: het is één van de eerste civiele uitspraken in de EU waarin bepalingen van de DSA succesvol zijn ingeroepen om gebruikers meer controle over online aanbevelingen af te dwingen.