GroenLinks-PvdA wil krachtige minister Digitale Zaken mét mandaat
In dit artikel:
GroenLinks-PvdA stelt in het nieuwe verkiezingsprogramma de invoering van een minister voor Digitale Zaken voor, met een stevig mandaat en middelen om de versnippering in het digitale domein weg te nemen. Kamerlid Barbara Kathmann, die de afgelopen regeerperiode uitkwam voor publieke waarden in de digitale transitie, voert de druk op voor centrale sturing: de nieuwe bewindspersoon moet invloed krijgen op IT-besluiten bij alle ministeries en de uitvoering van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS coördineren).
De partij wil dat deze minister werk maakt van digitale soevereiniteit, regulering van techbedrijven, digitale veiligheid, gegevensbescherming en modernisering van de digitale infrastructuur. Kathmann baseert veel van haar voorstellen op de initiatiefnota "Wolken aan de Horizon", die zij samen met Jesse Six Dijkstra schreef en die digitale autonomie politiek op de kaart zette. In haar voorstel staat dat uiterlijk in 2029 dertig procent van Nederlandse data bij een Europese cloudprovider moet staan en dat er snel een rijkscloud met Nederlandse partijen moet komen.
Achterliggend probleem is dat ministeries nu uiteenlopende opvattingen hebben over risico’s zoals de Amerikaanse Cloud Act; sommige departementen willen stoppen met het plaatsen van data in Amerikaanse clouddiensten, anderen blijven het gevaar onderschatten. Kathmann vindt dat een centrale minister investeringsagenda’s, heldere deadlines en afrekenbare doelen moet opleggen. Ze wijst erop dat hoewel er politieke wil lijkt te zijn, instellingen zoals de Belastingdienst nog steeds data naar de Verenigde Staten verplaatsen.
Beleidsinstrumenten die Kathmann benadrukt zijn aanpassing van het aanbestedingsbeleid om afhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen te verkleinen, en overheidsinvesteringen in Europese of Nederlandse dienstverleners om starters te ondersteunen. Een motie van haar om onnodige ICT-migraties naar de VS te stoppen kreeg brede Kamersteun; volgens haar moet nu snel worden overgeschakeld op Europese alternatieven.
Daarnaast bepleit GroenLinks-PvdA een Digitale Comptabiliteitswet die digitale verantwoording en real-time begrotingsbeheer mogelijk maakt. Die wet moet de minister van Digitale Zaken inzicht geven in uitgaven, AI-ondersteunde controles mogelijk maken en open-datastructuren bevorderen, waardoor ministerie-overstijgende digitale kwesties beter beheerd worden en de informatiehuishouding verbetert. Betere informatiehuishouding zou ook helpen om wettelijke Woo-reactietermijnen vaker te halen.
Verder bevat het programma praktische voorstellen: een ai-fabriek in Groningen voor rekenkracht en experimenten (met nadruk op fatsoenlijke vergoeding en legaal gebruik van data), minder uitgaven aan externe consultants, en een sociaal-internetpakket om digitale uitsluiting te bestrijden. Het Kabinet moet volgens Kathmann ook telecombedrijven aansporen om abonnementstarieven voor minima te halveren en meer Informatiepunten Digitale Overheid aanbieden voor de 4,5 miljoen mensen die moeite hebben met digitalisering.
Kathmann is de afgelopen jaren prominent geworden op digitaal terrein, maar staat op plek 32 op de voorlopige kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA. Binnen de partij is inmiddels een poging gestart om haar via voorkeurstemmen in de Kamer te houden. Computable onderzoekt in aanloop naar de verkiezingen de ict-ambities van partijen.