Hoe soeverein moet de NDS zijn?
In dit artikel:
De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) streeft naar meer digitale soevereiniteit, maar wie meepraten mag over die koers roept vragen op. Kortgeleden heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een onafhankelijke NDS-adviesraad van veertien deskundigen benoemd — allen op persoonlijke titel, volgens het ministerie — waarvan slechts één lid uit de professionele ict-branche afkomstig is: NLdigital. De Dutch Cloud Community (DCC), de branchevereniging van zo’n honderd Nederlandse cloud- en internetbedrijven met een uitgesproken standpunt tegen systematische afhankelijkheid van Amerikaanse publieke clouds, is niet in die raad opgenomen en zit daarmee niet aan tafel bij de formele groep die de NDS van advies voorziet.
Die uitsluiting schrikt, omdat toezichthouders en onderzoekers herhaaldelijk wijzen op risico’s van Amerikaanse wetgeving zoals de Cloud Act: het National Cyber Security Centre (NCSC) signaleert zodanige extraterritoriale bevoegdheden dat Europese bedrijven soms zouden overwegen geen Amerikaanse medewerkers aan te nemen om buiten die reikwijdte te blijven. De Algemene Rekenkamer laat zien dat meer dan de helft van het publieke cloudgebruik via Amerikaanse partijen als Microsoft, Amazon en Google loopt — bedrijven die bovendien lid zijn van NLdigital en dus wél via die weg invloed kunnen uitoefenen.
Critici, onder wie Jeroen Bos van Cloud of the North, vinden dat zowel DCC als Big Tech aan tafel moeten zitten: DCC vanwege sectorinzicht en zorgen over soevereiniteit; Big Tech omdat hun technische kennis essentieel is en omdat zij aangesproken moeten worden op claims over ‘Europese soevereiniteit’ en de praktische consequenties van Amerikaanse regelgeving. Bos benadrukt dat digitale soevereiniteit niet betekent alles zelf doen, maar vooral: weten waar data staat, wie erbij kan, wie het beheert en hoe data te verplaatsen is als regels of belangen wijzigen.
Het ministerie reageert dat de adviesraad uit individuen bestaat en dat bedrijfsbetrokkenheid op meerdere manieren wordt ingevuld: per NDS-prioriteit worden gesprekken gevoerd; recentelijk vond bijvoorbeeld een overleg met de DCC plaats over cloudvoorzieningen en soevereiniteit, en DCC is uitgenodigd om een visie te formuleren. Daarnaast moet de NDS-Raad het Bestuurlijk Overleg Digitalisering van gevraagd en ongevraagd advies voorzien. De discussie draait daardoor minder om formele zetels in één adviesgroep en meer om hoe verschillende partijen inhoudelijk worden gehoord bij de uitvoering van de NDS.