Nationale AI Deltaplan: soepel ontslagrecht moet Nederland aantrekkelijk maken voor ai‑hoofdkantoren
In dit artikel:
Meer dan zestig experts uit onderwijs, wetenschap, media en bedrijfsleven hebben het Nationale AI Deltaplan opgesteld, op verzoek van demissionair minister Vincent Karremans. Het plan, door techondernemer Jelle Prins op 23 november gepresenteerd, bevat ruim vijftig aanbevelingen om Nederland aantrekkelijker te maken voor ai- en deeptechbedrijven en om eigen doorbraken te stimuleren.
Kernprobleem volgens de samenstellers is dat randvoorwaarden voor een sterk ai-ecosysteem ontbreken: strikte arbeidsregels maken opschalen riskant, er is te weinig groeikapitaal en regelgeving belemmert testen en uitrollen van innovaties. Daardoor overweegt meer dan een derde van veelbelovende Nederlandse bedrijven binnen twee jaar naar het buitenland te verhuizen. Ter vergelijking: bestaande ai-hubs zoals Londen, Parijs en Zürich tonen het voordeel van concentratie; al werkt 40 procent van het Nederlandse ai-talent in Amsterdam.
Belangrijke voorstellen:
- Een versoepeling van het ontslagrecht voor zeer hoogbetaalde functies om buitenlandse topteams sneller te kunnen aannemen en weer te kunnen laten gaan — een van de meest omstreden aanbevelingen.
- Oprichting van een AI Landing & Investment Office en een gespecialiseerd wervingsteam dat internationaal ai-talent en hoofdkantoren naar Nederland haalt, met maatwerkdiensten zoals versnelde visa en huisvestingshulp. Ook wordt ingezet op terughalen van Nederlandse experts uit het buitenland.
- Creëren van een afgebakende ai-hub (met Amsterdam als voornaamste kandidaat, Almere als mogelijke proeftuin).
- Zekerheid rondom de fiscaal gunstige expatregeling (de voormalige 30%-regeling) om internationale aanwas te bestendigen.
- Inrichting van speciale economische zones en proeftuinen om fysieke ai-toepassingen (autonome bussen, drones, schepen, robots) veilig in realistische omstandigheden te testen.
- Oprichting van een Nationaal Agentschap voor Disruptieve Innovatie (Nadi), naar het voorbeeld van DARPA, om risicovolle doorbraakprojecten te financieren, en een Nederlands Ellis-instituut om toponderzoekers aan te trekken.
- Investeringen in rekenkracht en hernieuwbare energie, plus versnelde vergunningverlening voor lokale datacenters via speciale ai-rekenzones.
- Een apart salaris- en carrièrepad binnen de overheid om technisch specialisten te behouden en te waarderen zonder dat zij managementrollen hoeven te accepteren.
Het plan pleit voor verregaande maatregelen om niet afhankelijk te worden van de VS en China en om te voorkomen dat de ‘ASML van morgen’ buiten Nederland vestigt. Sommige voorstellen zijn afgekeken van buitenlandse praktijkvoorbeelden en stuiten politiek en maatschappelijk op discussie, vooral die over arbeidsrecht.