Strengere privacy-wetgeving jaagt juist privacy-bedrijven weg
In dit artikel:
Proton, het Zwitserse privacybedrijf achter onder meer ProtonMail, verplaatst delen van zijn infrastructuur uit Zwitserland en bereidt grote investeringen in datacenters in Duitsland en Noorwegen voor. Dat is een directe reactie op plannen in Zwitserland om de surveillance-aanpak aan te scherpen: bedrijven zouden realtime metadata (zoals ip-adressen en ontvangers van e-mails) moeten registreren en met de overheid delen zonder voorafgaand gerechtelijk bevel. Proton-topman Andy Yen zegt dat het bedrijf zich niet zal onderwerpen aan wetgeving die strenger is dan die van de EU en noemt meewerken aan dergelijke overheidsinzage onverenigbaar met zijn kernwaarden. Proton heeft nog ruim tweehonderd werknemers in Zwitserland maar verplaatste al in 2021 veel servers naar Duitsland en Noorwegen na een eerdere rechtszaak.
De situatie in Zwitserland valt samen met bestuurlijke onrust in de EU: de voorgestelde 'chat-control'-wet die versleuteling zou kunnen ondermijnen (Signal heeft gedreigd de EU te verlaten als zo’n wet doorgaat) zet aanbieders van versleutelde diensten onder druk. Juridisch specialist Stephan Mulders legt uit dat data‑overdracht buiten de EU onder de AVG alleen mag via een adequaatheidsbesluit of modelcontracten (SCC) plus aanvullende technische maatregelen om hetzelfde beschermingsniveau te garanderen. Adequaatheidsbesluiten — recent bevestigd voor de VS door het Hof van Justitie — kunnen echter onder druk komen te staan als buitenlandse staten meer inzage eisen.
Als reactie op risico’s raden experts aan data te versleutelen zodat noch de cloudleverancier noch overheden er gemakkelijk bij kunnen; bij end-to-end encryptie heeft zelfs de dienstverlener geen toegang. Mulders noemt Proton “de kanarie in de kolenmijn”: organisaties moeten continu de juridische en technische risico’s van buitenlandse clouddiensten wegen en keuzes maken afhankelijk van de gevoeligheid van gegevens. Tegelijk investeren sommige overheidsdiensten wél in Amerikaanse oplossingen (de Belastingdienst sloot recent een akkoord met een Amerikaanse partij). Europa zelf beweegt richting strengere surveillance-regels, maar het Hof van Justitie blijft scherp op massasurveillance en zal toetsen of nieuwe wetten binnen Europees recht passen.